BỘ KÝ HIỆU HƯỚNG DẪN ĐỘNG TÁC GẤP VÀ CÁCH GẤP PHỐI HỢP
1. Mở đầu
Từ xa xưa, các mẫu gấp giấy được truyền dạy trực tiếp và lưu lại thông qua các sơ đồ hướng dẫn gấp. Trong trường hợp mẫu gấp quá phức tạp, không dễ nhớ mà lại không có sơ đồ hướng dẫn, thường bị thất truyền.
Ngày nay, mặc dù đã có nhiều phương tiện hướng dẫn gấp giấy như ảnh chụp, video. Nhưng các sơ đồ hướng dẫn gấp vẫn có vai trò rất quan trọng, đặc biệt là mẫu gấp phức tạp.
Từ xa xưa, có bao nhiêu nghệ nhân gấp giấy thì có bấy nhiêu ký hiệu hướng dẫn gấp.
Ngày nay, do có điều kiện kết nối với nhau, các nghệ nhân gấp giấy dần đi tới xây dựng một hệ thống ký hiệu hướng dẫn động tác gấp thống nhất.
Nghệ nhân Phạm Đình Tuyển (P. D. Tuyen) là một kiến trúc sư và nhà khoa học. Từ những năm 1993 – 1994, trong quá trình sáng tác mẫu gấp, ông đã tổng hợp các ký hiệu động tác gấp của nhiều nghệ nhân trên thế giới và tạo lập một Bộ ký hiệu thống nhất. Bộ ký hiệu này đã được xuất bản thành sách, phổ biến rộng rãi tại châu Âu và Mỹ. Ngoài ra, ông cũng tổng hợp một số động tác gấp kết hợp với nhau, được gọi là Cách gấp phối hợp.
Dưới đây giới thiệu Bộ ký hiệu hướng dẫn động tác gấp và Cách gấp phối hợp.
Ảnh bìa 3 cuốn sách của Nghệ nhân P. D. Tuyen, xuất bản trong những năm 1990 tại châu Âu. Trong đó có giới thiệu Bộ ký hiệu hướng dẫn động tác gấp và Cách gấp phối hợp.
Hình ảnh các sơ đồ ký hiệu hướng dẫn động tác gấp và Cách gấp phối hợp được giới thiệu trong các cuốn sách của Nghệ nhân P. D. Tuyen.
2. Bộ ký hiệu hướng dẫn động tác gấp
Bộ ký hiệu hướng dẫn động tác gấp bao gồm 8 động tác gấp cơ bản:
(i) Gấp vào và mở ra tạo nếp gấp;
(ii) Gấp lõm xuống như thung lũng, theo đường gạch gạch tại vị trí gấp;
(iii) Gấp lồi lên như gò đồi, theo đường chấm gạch tại vị trí gấp;
(iv) Gấp dích dắc, theo đường gạch gạch và chấm gạch tại vị trí gấp;
Ảnh động tác gấp cơ bản từ (i) đến (iv)
(v) Mở mẫu gấp;
(vi) Kéo nhánh gấp từ trong ra;
(vii) Quay mẫu gấp sang mặt sau;
(viii) Ấn góc mẫu gấp vào phía trong.
Ảnh động tác gấp cơ bản từ (v) đến (viii)
3. Gấp phối hợp
Nhiều động tác gấp lõm xuống, lồi lên cùng một lúc được gọi là gấp phối hợp. Đây là kỹ thuật khó nhất và là kỹ năng cơ bản nhất của Nghệ thuật Gấp giấy.
Các hình vẽ dưới đây trình bày 10 dạng gấp phối hợp thông dụng.
Ảnh 10 động tác gấp phối hợp
4. Vai trò của Bộ ký hiệu hướng dẫn động tác gấp và Cách gấp phối hợp
Ngày nay, các mẫu gấp giấy được tạo ra không lo bị thất truyền.
Không có nghệ nhân nào có thể nhớ hết các bước gấp của ngay chính mẫu gấp do mình tạo ra. Nhờ Bộ ký hiệu hướng dẫn động tác gấp mà nghệ nhân có thể ghi lại quá trình gấp.
Dù công nghệ chụp ảnh, video có tiến bộ hơn nữa, người tham gia gấp giấy vẫn luôn cần sơ đồ hướng dẫn để kiểm tra các bước gấp và tra cứu quy trình gấp một cách tiết kiệm thời gian.
Những người mới tham gia gấp giấy cần luyện tập thành thạo để đọc hiểu ký hiệu và động tác gấp phối hợp. Từ đây dễ dàng gấp theo sơ đồ hướng dẫn, và là tiền đề để tạo ra những mẫu gấp giấy của riêng mình.
5. Kết luận
Kênh Diep Tay Vlogs và trang web dieptay.com luôn giới thiệu các mẫu gấp giấy kèm theo sơ đồ hình vẽ hướng dẫn gấp với Bộ ký hiệu hướng dẫn động tác gấp và Cách gấp phối hợp nêu trên. Đây cũng là điểm đặc sắc của Kênh Diep Tay Vlogs và trang web dieptay.com.
Qua đó lan truyền được Nghệ thuật Gấp giấy cho tất cả mọi người.