5 CHƯƠNG TRÌNH, DỰ ÁN VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TẠI CAO BẰNG
1 – Mở đầu
Tôi là KTS. Nguyễn Thị Diệp, làm việc tại Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Công nghệ Đại học Xây dựng – NUCETECH.
Hiện nay tôi đang tập trung nghiên cứu mô hình quy hoạch chung xây dựng nông thôn mới tại TP. Hà Nội theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Có rất nhiều việc phải làm, từ nhận thức đến các giải pháp, nguồn lực, cơ chế chính sách để thực hiện.
Trong quá trình nghiên cứu, tôi nhận thấy những nội dung này hoàn toàn có thể áp dụng vào quy hoạch nông thôn mới tại tỉnh Cao Bằng, trong đó có xã Hạnh Phúc quê hương tôi.
2 – Tóm tắt về mô hình quy hoạch chung xây dựng nông thôn mới tại TP. Hà Nội
2.1 – Mục tiêu
a) Mục tiêu chung:
Năm 2025, Việt Nam tiến hành “Đổi mới lần 2”, gắn với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, thay đổi toàn diện phù hợp với thời kỳ Cách mạng Công nghiệp 4.0, đưa Việt Nam thành quốc gia phát triển. Đây có thể coi là dấu mốc lịch sử, trước hết là một cuộc cách mạng về:
(i) Tinh gọn tổ chức: Chính quyền địa phương được tổ chức theo mô hình 2 cấp, bỏ cấp huyện, chỉ còn cấp tỉnh và xã (phường). Việt Nam từ 63 tỉnh giảm còn 34 tỉnh; số xã từ hơn 10.300 giảm còn 3.321. Qua đó giúp tổ chức bộ máy chính quyền địa phương khoa học và gọn nhẹ hơn, loại bỏ tầng nấc trung gian, làm cho chính quyền gần dân hơn và hình thành tầng lớp người tài, người hiền mới.
(ii) Thay đổi tư duy: Sức mạnh toàn dân, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuẩn mực con người mới là động lực chính cho phát triển; Khu vực thành thị và khu vực nông thôn cùng đồng hành phát triển bền vững; Chính quyền chuyển tư duy từ “quản lý” sang “phục vụ nhân dân, doanh nghiệp”.
(iii) Mở rộng không gian kinh tế: Việc sáp nhập tỉnh tạo không gian kinh tế đủ lớn để hội nhập, kết nối các vùng và phát huy thế mạnh của từng vùng miền. Việc sáp nhập xã, phường tạo không gian kinh tế đủ lớn để khai thác các tiềm năng, thu hút nguồn lực thị trường cho phát triển, đặc biệt tại nông thôn.
b) Mục tiêu cụ thể:
Quy hoạch chung xã triển khai Điều chỉnh quy hoạch chung, trước hết đáp ứng các yêu cầu về: Quy định pháp luật có liên quan, phát triển kinh tế, văn hoá, phát triển bền vững, chuyển đổi số và nâng cao thu nhập của người dân.
2.2 – Mô hình phát triển
Mô hình tích hợp 10 chức năng: i) Khu dân cư mới gắn với dịch vụ tiêu dùng cấp cao; ii) Khu làng xóm hiện có gắn với dịch vụ tiêu dùng cấp thấp; iii) Đất công trình quản lý hành chính, an ninh quốc phòng; iv) Đất làng nghề, cụm công nghiệp, khu công nghiệp; v) Khu nông nghiệp công nghệ cao; vi) Dịch vụ sản xuất; vii) Đất nông, lâm nghiệp, mặt nước; viii) Đất giao thông và công trình đầu mối hạ tầng kỹ thuật của xã; ix) Đất công trình đầu mối hạ tầng kỹ thuật hỗ trợ đô thị; x) Các khu vực chức năng đặc thù của đô thị nằm trên địa bàn xã.
Xã được quy hoạch theo hướng đô thị, qua đó thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, văn hoá và thu nhập đầu người, giảm khoảng cách chênh lệch giữa nông thôn và đô thị. Nông thôn phát triển tương xứng với đô thị.
Sơ đồ cấu trúc mô hình quy hoạch chung xã mới tại TP. Hà Nội (theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp)
3 – Dự kiến ứng dụng tại quê hương
3.1 – Nhu cầu phát triển nông thôn ngày càng cấp bách
Tại Cao Bằng, quê mình thuộc khu vực nông thôn. Mặc dù đã có chương trình phát triển nông thôn mới – “Điện, đường, trường, trạm”, song nơi này còn nhiều khó khăn về chất lượng nhà ở, cơ sở hạ tầng và thiếu việc làm dẫn đến sự khác biệt giữa đô thị và nông thôn ngày càng lớn. Trong nhiều trường hợp, nông thôn bị lãng quên. Nhiều lớp thanh niên bỏ quê hương ra thành phố, tạo thành trào lưu “Ly nông cùng ly hương”.
3.2 – Đã đến lúc phải quy hoạch xã theo các mô hình phát triển mới
Cần thiết phải có biện pháp, chương trình, mô hình kinh tế xã hội nhằm hoàn thiện cơ sở hạ tầng nông thôn, khuyến khích tạo việc làm phi nông nghiệp với thu nhập hấp dẫn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nông thôn, nông hộ sản xuất hàng hóa phát triển, làm cho lực lượng lao động “ly nông bất ly hương”. Với quê tôi, tài nguyên lớn nhất không chỉ là tài nguyên tự nhiên mà còn là tài nguyên văn hoá, để phát triển ngành Công nghiệp Văn hoá, trong đó có du lịch văn hoá. Đây là lĩnh vực có giá trị gia tăng cao, gấp 2 – 3 lần so với hoạt động kinh tế khác.
Ngay cả sản xuất nông nghiệp cũng không thể chỉ bán sản phẩm thô mà phải qua chế biến, tạo thành ngành Công nghiệp thực phẩm, cung cấp sản phẩm cho khu vực đô thị và xuất khẩu.
Tại quê tôi, nền kinh tế nông nghiệp chủ yếu là “tự cung, cự cấp”. Song, văn hoá cộng đồng làng xóm thực sự bền vững
4 – Kế hoạch hay chương trình dự kiến
Có rất nhiều chương trình, dự án phải đề xuất và thực hiện. Với tôi, trước hết là 5 chương trình, dự án sau:
i) Hỗ trợ việc quy hoạch chung xã theo mô hình mới (phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và tạo lập các không gian kinh tế mới) để nông nghiệp, nông thôn, nông dân chủ động phát triển, đồng hành cùng đô thị.
ii) Lập dự án phát triển Công nghiệp văn hoá trên địa bàn tỉnh gắn với Du lịch văn hoá, góp phần đồng bộ hoá sản phẩm văn hoá, kiến trúc, nghệ thuật tạo hình của dân tộc Tày và dân tộc Kinh.
iii) Lập các chương trình, dự án Nông nghiệp công nghệ cao, trồng và chế biến các sản phẩm thực phẩm, y tế cho khu vực đô thị, quốc gia và xuất khẩu.
iv) Lập các chương trình, dự án phát triển kết cấu hạ tầng, dịch vụ sản xuất và tiêu dùng, chuyển đổi số, đào tạo lao động nghề, khởi nghiệp gắn với tạo việc làm phi nông nghiệp nhằm xoá đói, giảm nghèo và tạo lập một nông thôn mới phát triển bền vững, phù hợp với cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0,…
v) Lập các chương trình, dự án quy hoạch, kiến trúc dân tộc Tày, tạo bản sắc độc đáo phù hợp với từng địa điểm, thu hút du khách trong và ngoài nước.
Tôi và kỹ sư công nghệ chuyển đổi số đi khảo sát thực tế tại xã Hạnh phúc, Cao Bằng
5 – Bàn luận
Trước đây tôi đã xây dựng một chương trình với các nội dung và thời gian thực hiện cụ thể. Nay lại có thêm nhiều việc mới, phải cố gắng hơn và hy vọng tìm kiếm được nguồn lực hợp tác để sớm thực hiện thành công.
KTS. Nguyễn Thị Diệp