Hội hoạ dân tộc Tày
1 – Một vài nét về Dân tộc Tày
Dân tộc Tày là dân tộc có dân số đông nhất trong cộng đồng các dân tộc thiểu số Việt Nam, gần 2 triệu người, tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như: Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên và Tuyên Quang. Người Tày có lịch sử lâu đời, sinh sống chủ yếu ở vùng trung du và miền núi thấp, nơi có những thung lũng, dòng suối, cánh đồng nhỏ xen giữa núi non hùng vĩ.
Người Tày có đời sống văn hóa phong phú với nhiều nét đặc trưng thể hiện qua trang phục, kiến trúc nhà sàn, phong tục tập quán, lễ hội và đặc biệt là kho tàng văn học dân gian, âm nhạc dân tộc như hát then, đàn tính, mỹ thuật. Trong đời sống thường nhật, người Tày luôn gìn giữ tinh thần cộng đồng, đoàn kết và đề cao sự hài hòa giữa con người với thiên nhiên. Chính sự hài hòa ấy hình thành nên cảm quan thẩm mỹ đặc trưng, làm nền cho các hình thức nghệ thuật (thủ công mỹ nghệ, thiết kế, mỹ thuật), trong đó có hội hoạ.
2 – Hội hoạ Dân tộc Tày
Hội họa của người Tày dù chưa hình thành một dòng tranh chuyên biệt, nhưng luôn phản ánh sâu sắc tình yêu quê hương, con người và cảnh sắc bản làng. Nhiều họa sĩ, nhà thiết kế chuyên nghiệp người Tày đã mang trong sáng tác của mình hơi thở của núi rừng, mái nhà sàn, bờ ruộng và dòng suối hòa quyện thành những gam màu mộc mạc, chân thực mà sâu lắng.
Đối tượng trong tranh thường là phong cảnh tự nhiên, nhà sàn truyền thống, cảnh sinh hoạt lao động, hay những biểu tượng văn hóa quen thuộc. Dù sử dụng chất liệu nào, bút kim, màu nước, sơn dầu hay kỹ thuật số, các họa sĩ người Tày vẫn giữ được tinh thần giản dị, trầm lắng và giàu cảm xúc về quê hương.
Hội họa Tày có một số đặc trưng nổi bật:
– Tính hài hòa với thiên nhiên: màu sắc trầm ấm, đường nét mềm mại, không gian mở, thể hiện quan niệm sống “thuận tự nhiên, thuận lòng người”.
– Tính biểu tượng và tiết chế: đề tài thường giản dị như bản làng, ruộng nương, sông suối,… nhưng chứa đựng cảm xúc sâu sắc về con người và quê hương.
– Sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại: nghệ sĩ người Tày ngày nay sử dụng kỹ thuật hội họa và kiến trúc hiện đại để tái hiện bản sắc văn hóa dân tộc bằng ngôn ngữ mới, vừa khoa học vừa trữ tình.
3 – Giới thiệu một số tranh vẽ của người Tày, trước hết là các bức ký hoạ của Diệp
Dân tộc Tày là một dân tộc yêu thích mỹ thuật, hội hoạ. Ngay trong lớp phổ thông của Diệp có nhiều bạn có năng khiếu mỹ thuật.
Ngay từ nhỏ, Diệp đã yêu thích hội họa, nhưng không có điều kiện học chuyên sâu. May mắn khi được theo học chuyên ngành kiến trúc, Diệp có cơ hội được học mỹ thuật, tham gia Câu lạc bộ Diễn họa của trường và thường xuyên đi ký họa cùng bạn bè.
Vào ngày hè, Diệp thường mang theo giấy bút về quê để vẽ phong cảnh quê hương, kiến trúc nhà sàn truyền thống, ruộng đồng, dòng suối, và đường làng. Các tác phẩm chủ yếu vẽ bằng bút chì, bút kim.
12 bức ký họa được chọn giới thiệu trong bài viết này do Diệp thực hiện cách đây khoảng mười năm, trong kỳ nghỉ hè của sinh viên năm thứ nhất.
Cảnh quan 1 – Tranh mực nho
Cảnh quan 2 – Tranh màu nước
Cảnh quan 3 – Tranh bút kim
Cảnh quan 4 – Tranh bút chì
Đường làng 1 – Tranh bút chì
Đường làng 2 – Tranh bút chì
Đường làng 3 – Tranh bút chì
Nhà sàn 1 – Tranh bút kim
Nhà sàn 2 – Tranh bút kim
Nhà sàn 3 – Tranh bút chì
Nhà sàn 4 – Tranh bút chì
Lối vào nhà Diệp – Tranh bút chì
Trong tương lai, Diệp sẽ không chỉ giới thiệu tác phẩm của các hoạ sĩ chuyên nghiệp mà còn giới các tác phẩm của những người Tày yêu hội họa, đặc biệt là các bạn cùng lớp thời phổ thông – những người cũng đang lặng lẽ lưu giữ vẻ đẹp của văn hóa Tày qua từng nét vẽ.
4 – Kết luận
Hội họa của người Tày là một phần của văn hoá Dân tộc Tày, cần được gìn giữ, giới thiệu và phát huy.
Hiện nay, Diệp đang theo đuổi một hướng sáng tác mới. Trong đó, các Mẫu gấp giấy là nhân vật chính, nền tranh bố cục theo nguyên tắc hình học fractal; màu sắc chủ đạp lấy cảm hứng từ màu chàm, nâu đất, đỏ sẫm,… những tông màu gắn liền với chi tiết thổ cẩm và chất liệu tự nhiên của miền quê người Tày.
Trong tương lai Diệp sẽ tiếp tục giới thiệu đến mọi người các sáng tác mới của mình.