TÍNH LOGIC CỦA QUÁ TRÌNH TẠO LẬP KHÔNG GIAN MẪU GẤP GIẤY – GIAI ĐOẠN DẠNG 3D VÀ HƯỚNG TỚI 4D

1- Nghệ thuật Gấp giấy là nghệ thuật tạo hình độc đáo

Nghệ thuật Gấp giấy là một loại nghệ thuật tạo hình độc đáo, khác hắn so với Nghệ thuật Điêu khắc và Phù điêu. Trong Nghệ thuật Điêu khắc và Phù điêu, người ta loại bỏ phần vật liệu thừa của khối nguyên liệu, phần còn lại là tác phẩm.

Trong Nghệ thuật Gấp giấy, người ta không bỏ đi một phần diện tích nào của tờ giấy hình vuông, sử dụng tất cả để tạo nên tác phẩm. Quá trình sáng tạo đó phải trải qua nhiều bước với tính logic riêng của nó. Tính logic là một trong 5 tiêu chí đánh giá Mẫu gấp giấy theo xu hướng cổ điển (1. Giống đối tượng miêu tả; Trước hết là các chi tiết tiêu biểu; 2. Số lượng bước gấp; Càng ít càng tốt; 3: Cách gấp logic; Để ai cũng gấp được; 4. Diện tích giấy được sử dụng tối đa. Gấp giấy mà không phải “Nặn giấy”; 5. Hình cơ bản mới, để tạo sự đặc sắc của mẫu gấp).

Về tính logic của quá trình tạo Mẫu gấp giấy, có 3 nội dung: (i) Logic của quá trình tạo lập không gian Mẫu gấp; (ii) Logic của quá trình sắp xếp các bước gấp; (iii) Logic của kỹ thuật gấp. 

Sự khác biệt giữa Nghệ thuật Điêu khắc, Phù điêu và Nghệ thuật Gấp giấy

2- Mẫu Gấp giấy có 3 dạng không gian chính: Dạng lớp không gian 3Dp, Dạng lớp không gian 3Ds và Dạng khối không gian 4D

Quá trình gấp giấy gồm: Tờ giấy hình vuông - Hình cơ bản - Mẫu Gấp giấy. Mẫu Gấp giấy có 3 dạng không gian chính:

(i) Dạng lớp không gian 3Dp (3D plan), hình ảnh Mẫu gấp được đánh giá từ trên xuống hay từ dưới lên.

(ii) Dạng lớp không gian 3Ds (3D side), hình ảnh Mẫu gấp được đánh giá từ các mặt bên.

(iii) Dạng khối không gian 4D, là hình ảnh tổng hợp của cả 2 dạng lớp không gian: 3Dp + 3Ds.

 Các dạng không gian này phải xác định ngay từ khi lựa chọn Hình cơ bản để sáng tạo mẫu gấp. 

Quá trình gấp giấy gồm: Tờ giấy hình vuông - Hình cơ bản - Mẫu Gấp giấy 

Mẫu Gấp giấy có 3 dạng không gian chính 

3 - Ngay từ đầu người sáng tác phải xác định: Mẫu gấp được sáng tạo theo dạng nào, 3Dp hay 3Ds?

Nghệ thuật Gấp giấy là Nghệ thuật tạo lập biểu tượng với vô vàn các Mẫu gấp giấy. Có những Mẫu gấp phù hợp với cách đánh giá, hay cách nhìn từ trên xuống dạng 3Dp, ví dụ như: Mẫu gấp Con cà cuống; Mẫu gấp Con gián; Mẫu gấp Biểu tượng trái tim… Có Mẫu gấp phù hợp với dạng 3Dp cả từ trên xuống và dưới lên như Mẫu gấp Con sam. Có những Mẫu gấp phù hợp với cách đánh giá, hay cách nhìn từ mặt bên dạng 3Ds, ví dụ như: Mẫu gấp con ngựa; Mẫu gấp con mèo; Mẫu gấp Con sư tử…

Dựa trên đặc điểm tiêu biểu của đối tượng miêu tả, người tạo mẫu phải cân nhắc lựa chọn dạng không gian nào cho phù hợp. 

4 - Tận dụng tối đa cơ hội để có các Mẫu gấp dạng 4D

Mẫu Gấp giấy được tạo ra qua cách gấp, theo các lớp không gian (dạng 3Dp và 3Ds) chứ không phải nặn giấy kiểu điêu khắc hay phù điêu. Trong quá trình gấp, Nghệ nhân luôn tận dụng tối đa cơ hội để sáng tạo, biến các lớp không gian (3D) thành khối không gian (4D), qua đó làm Mẫu gấp có đặc điểm chính giống hơn so với đối tượng mô tả, thuận lợi cho sự cảm nhận về mẫu gấp của người tham gia Gấp giấy. Tuy nhiên, không phải lúc nào việc tận dụng cơ hội này cũng thành công, nhưng qua đó góp phần làm phong phú Mẫu gấp và là việc đáng làm.

Cơ hội tạo dạng 4D thường xuất hiện tại giai đoạn sau của quá trình gấp, giai đoạn điều chỉnh Mẫu gấp. Ví dụ như:

- Mẫu gấp Con cò ngồi với 7 bước gấp (không kể Hình cơ bản): Động tác gấp tạo 4D xuất hiện ở bước gấp 6, tạo 2 cánh.

- Mẫu gấp Con chuồn chuồn với 15 bước gấp (không kể Hình cơ bản): Động tác gấp dạng 4D xuất hiện ở bước gấp 9, tạo 2 cánh.

- Mẫu gấp Con dơi với 6 bước gấp (không kể Hình cơ bản): Động tác gấp dạng 4D xuất hiện ở bước gấp 5, tạo  2 cánh.

Kênh Diep Tay Vlogs và WEB dieptay.com đã giới thiệu 100 Mẫu Gấp giấy, trong số đó có 16 Mẫu Gấp giấy có kết quả cuối cùng theo dạng 3Dp; 37 Mẫu theo dạng 3Ds và 47 Mẫu theo dạng 4D. Như vậy có thể kết luận rằng một nửa Mẫu gấp của Nghệ nhân P.D.Tuyen theo dạng khối không gian 4D. 

Từ mô hình 3D chuyển sang 4D xuất hiện tại bước điều chỉnh Mẫu gấp

Phân nhóm 100 Mẫu gấp theo dạng không gian 3Dp, 3Ds và 4D

5 - Hiểu các dạng không gian của Mẫu gấp để tự tin tham gia chủ động vào Nghệ thuật Gấp giấy

Tính logic của quá trình tạo lập không gian Mẫu gấp giấy về cơ bản gồm 3 bước: (i) Lựa chọn dạng lớp không gian 3Dp hoặc 3Ds khi xác định Hình cơ bản; (ii) Tạo lập lớp không gian này; (iii) Điều chỉnh, hướng tới dạng khối không gian 4D.

Nghệ thuật Gấp giấy có vô vàn Mẫu gấp, từ những Mẫu gấp đơn giản khoảng 20 bước gấp đến các Mẫu gấp phức tạp với hơn 40 bước gấp. Để tự tin tham gia chủ động vào Nghệ thuật Gấp giấy, các bạn không chỉ gấp nhiều Mẫu gấp, mà còn phải hiểu về Nghệ thuật này, trong đó có lý luận về tính logic của quá trình tạo Mẫu gấp giấy theo dạng lớp không gian 3D và dạng khối không gian 4D, được giới thiệu trên kênh Diep tay vlogs và WEB dieptay.com. 

KTS. Nguyễn Thị Diệp