VAI TRÒ CỦA SỐ LƯỢNG BƯỚC GẤP GIẤY

1 - Nghệ thuật nào cũng có cái hay riêng. Với Nghệ thuật Gấp giấy, đó là số lượng bước gấp.

Nghệ thuật Gấp giấy là nghệ thuật đại chúng, Mẫu gấp có ít bước gấp để phổ biến và lưu truyền.

Nghệ thuật Gấp giấy có tính ước lệ và khái quát cao để đạt đến cái đẹp của sự đơn giản. Một Mẫu gấp giấy đẹp là Mẫu gấp không chỉ thể hiện được các đặc trưng của đối tượng miêu tả mà còn phải dễ gấp, dễ nhớ và ít bước gấp để có thể phổ biến và lưu truyền. Nếu Mẫu gấp giấy có quá nhiều bước gấp với mục tiêu để miêu tả cho thật giống đối tượng thì Nghệ thuật Gấp giấy sẽ không thể sánh bằng với các môn Nghệ thuật khác như Nghệ thuật Điêu khắc hay Phù điêu bằng gỗ, đá, kim loại,...

2 – Làm thế nào để tạo ra Mẫu gấp với số lượng bước gấp ít?

Số lượng bước gấp của một Mẫu gấp giấy phụ thuộc trước hết vào:

(i) Mức độ miêu tả đối tượng gấp: Theo hướng tạo lập biểu tượng chứ không cố gắng miêu tả giống như đối tượng thật ở ngoài đời. Ví dụ như Mẫu gấp truyền thống Con cò ngồi, biểu tượng của “An lành và May mắn”, không có chân, thậm chí đuôi dựng đứng. Nhờ vậy, mẫu này chỉ có 13 bước gấp, để ai cũng có thể cùng chia sẻ. Một trong những mẫu gấp đặc sắc của người Việt là Mẫu gấp con dơi, biểu tượng của “ Phúc”, cũng chỉ có 13 bước, ai cũng thể gấp theo được.

(ii) Tìm được Hình cơ bản phù hợp: Gắn với số lượng nhánh gấp cho phép mô tả đối tượng một cách hiệu quả.

(iii) Quá trình gấp logic: Gắn với việc phân bố các bước gấp theo trình tự hợp lý, tránh phải lặp đi lặp lại, ví dụ như phải quay mẫu gấp nhiều lần. 

Mẫu gấp truyền thống Con cò ngồi và Mẫu gấp Con dơi đều có số lượng bước gấp rất ít.

3 – Số lượng bước gấp hợp lý của một Mẫu gấp

Theo thống kê sơ bộ về 100 Mẫu gấp giấy theo phong cách cổ điển đã giới thiệu trên Kênh Diep Tay Vlogs, phân bổ số lượng bước gấp như sau:

Số mẫu gấp có 20 bước trở xuống (không kể Hình cơ bản) là 45 mẫu, chiếm 45%.

Số mẫu gấp có 21 - 30 bước (không kể Hình cơ bản) là 42 mẫu, chiếm 42%.

Số mẫu gấp có 31 - 40 bước (không kể Hình cơ bản) là 12 mẫu, chiếm 12%.

Số mẫu gấp có trên 40 bước (không kể Hình cơ bản) là 1 mẫu, chiếm 1%.

Qua đây có thể thấy, các mẫu gấp của Nghệ nhân P.D.Tuyen chủ yếu thuộc các mẫu gấp không quá phức tạp, chỉ đến 30 bước gấp (chiếm tỷ lệ 87% số mẫu được giới thiệu).

4 – Trong quá trình gấp và sáng tạo Mẫu gấp, phải luôn chú ý tới số lượng bước gấp.

(i) Đối với người tham gia gấp giấy: Ngoài việc tìm các Mẫu yêu thích để gấp theo, cần chú ý thông tin về số lượng bước gấp để có thể bố trí thời gian hoàn thành Mẫu gấp. Người mới tham gia Gấp giấy nên chọn Mẫu có số lượng từ 20 bước trở xuống. Sau khi đã thành thạo kỹ năng gấp, mới chọn gấp các mẫu có bước gấp nhiều hơn.

(ii) Đối với người sáng tạo Mẫu gấp: Nếu mong muốn Mẫu gấp có thể phổ biến rộng rãi và lưu truyền, cần luôn phải chú ý giảm đến mức ít nhất số lượng bước gấp.

5 – Kết luận

Khi thấy một Mẫu gấp giấy, người ta thường hỏi rằng: Mẫu gấp đó có bao nhiêu bước gấp?

Số lượng bước gấp có vai trò quan trọng, là một trong 5 tiêu chí đánh giá vẻ đẹp Mẫu gấp giấy theo xu hướng cổ điển.

KTS. Nguyễn Thị Diệp 

Xem video minh hoạ tại đây